Thực hiện Kế hoạch tổ chức các hoạt động văn hóa, văn nghệ, thể dục thể thao, các Lễ hội mừng Đảng, mừng Xuân năm 2024, được sự nhất trí của Huyện ủy, UBND huyện Gia Viễn, hôm nay ngày mùng 10 tháng Giêng năm Quý Mão, tức ngày 31 tháng 01 năm 2024, tại Di tích Động Hoa Lư, Đảng ủy, HĐND, UBND xã Gia Hưng long trọng tổ chức Lễ hội Động Hoa Lư năm 2024,

Lễ hội truyền thống Động Hoa Lư hay Lễ hội Vua Đinh là một lễ hội có sự tham gia của toàn thể nhân dân xã Gia Hưng, huyện Gia Viễn và thu hút du khách thập phương. Lễ hội tổ chức tại 3 địa điểm: Đình Trai; động Hoa Lư; đền Thung Lá, diễn ra từ ngày 10 đến ngày 13 tháng giêng hàng năm. Đây là dịp để tri ân các bậc tiền nhân như Đinh Tiên Hoàng Đế, Thái hậu Dương Vân Nga, Quốc sư Nguyễn Minh Không… Với đạo lý uống nước nhớ nguồn, lễ hội được cộng đồng dân cư tổ chức nghiêm trang với nhiều nghi lễ tế, rước… tạo không khí vui tươi, phấn khởi cho nhân dân dự hội.

Trong không khí trang nghiêm, trọng thể này, chúng ta thành kính dâng nén tâm nhang để tưởng nhớ và tri ân công lao to lớn của các bậc Tiên Đế, các bậc tiền nhân trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ đất nước, cúi xin phù hộ cho quốc thái dân an, thiên hạ thái bình, phù hộ cho nhân khang vật thịnh, cho nam phụ lão ấu mạnh khỏe bình an, phù hộ cho bốn mùa, xuân đa cát khánh- hạ bảo bình an- thu tống tam tai- đông nghinh bách phước, qua đó góp phần bảo tồn và phát huy truyền thống lịch sử văn hóa của dân tộc, đồng thời quảng bá tiềm năng, thế mạnh về kinh tế - xã hội, những nét văn hóa đặc sắc, những di tích, danh lam thắng cảnh về đất và người Gia Hưng.

Theo thần tích, ngược dòng thời gian của lịch sử, Động Hoa Lư còn gọi là Thung Lau hay Thung Ông (Hoa Lư là âm Hán Việt của từ hoa lau, động Hoa Lư ở đây có nghĩa là động có nhiều bông lau, như tên nôm của nó là Thung Lau; còn tên Thung Ông là gọi theo đền ở trong thung xưa thờ “thánh Ông” Nguyễn Minh Không), thuộc địa phận thôn Uy Viễn, Uy Tế xưa, nay là xã Gia Hưng, huyện Gia Viễn, tỉnh Ninh Bình.

Động được công nhận là di tích lịch sử văn hóa cấp quốc gia tại quyết định số 51/VH-QD (Nay là Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch) ngày 1 tháng 12 năm 1996.

Trong lịch sử Động Hoa Lư là căn cứ đầu tiên của sứ quân Đinh Bộ Lĩnh đối với sự nghiệp thống nhất giang sơn thế kỷ X.

 Đinh Bộ Lĩnh sinh vào ngày Rằm tháng Hai, năm Giáp Thân (tức 22 tháng 3 năm 924) ở thôn Kim Lư, làng Đại Hữu, châu Đại Hoàng (nay thuộc xã Gia Phương, Gia Viễn, Ninh Bình). Cha của ông là Đinh Công Trứ, nha tướng của Dương Đình Nghệ, giữ chức thứ sử Hoan Châu. Cha mất sớm, Đinh Bộ Lĩnh cùng mẹ về ở cạnh đền Sơn Thần, nay là đền Long Viên (vườn rồng) thôn Mỹ Hạ, xã Gia Thủy, Nho Quan, Ninh Bình, nơi đây chính là quê mẹ ông. Hàng ngày Đinh Bộ Lĩnh đi chăn trâu, cắt cỏ cho chú là Đinh Thúc Dự. Tương truyền Đinh Bộ Lĩnh chăn trâu ở cánh đồng Rộc Xéo, tập trận cờ lau ở động Hoa Lư (thung Lau), thung Lá, thung Lụi. Từ bé Đinh Bộ Lĩnh đã tỏ ra là người có khả năng chỉ huy, ông cùng các bạn chăn trâu lấy bông lau làm cờ bày trận giả đánh nhau, tỏ rõ tài chỉ huy,  bọn trẻ thường khoanh tay làm kiệu để rước ông như nghi vệ thiên tử.

Đến tuổi trưởng thành vốn là người có chí khí khác thường, thấy đất nước đang lâm vào cơn hỗn loạn, Đinh Bộ Lĩnh chiêu tập trước hết là các bạn thuở cờ lau tập trận, sau đến các nghĩa sĩ quanh vùng. Bấy giờ trong nước loạn lạc, sử gọi là loạn 12 sứ quân. Nhờ thông minh mưu lược có khí phách, Đinh Bộ Lĩnh dựng cờ dấy nghĩa, mong lập nghiệp lớn, dân quanh vùng theo về rất đông.

Biết lực lượng của mình còn mỏng, Đinh Bộ Lĩnh sang xin theo sứ quân Trần Lãm (tức Trần Minh Công) ở Bố Hải Khẩu nay thuộc tỉnh Thái Bình. Thấy Đinh Bộ Lĩnh là người khôi ngô, có chí khí, có tài thao lược, lại là con trai của Đinh Công Trứ, người bạn đồng liêu, Trần Lãm mến tài gả con gái cho. Khi tuổi cao sức yếu Trần Lãm giao toàn bộ binh quyền cho Đinh Bộ Lĩnh. Đinh Bộ Lĩnh tiếp tục xây dựng lực lượng, thu phục nhân tài, phất cờ hiệu triệu dân chúng, đánh dẹp các sứ quân, đánh đâu thắng đó, uy danh lừng lẫy. Chỉ trong vòng một năm, Đinh Bộ Lĩnh đã dẹp yên 12 sứ quân, bốn phương ca khúc khải hoàn, non sông thu về một mối, chấm dứt thời kì loạn lạc.

Năm 968, Đức Ông lên ngôi Hoàng đế, hiệu là Đinh Tiên Hoàng đế, đặt tên nước là Đại Cồ Việt đóng đô ở Hoa Lư, niên hiệu riêng là Thái Bình. Việc vua Đinh xưng đế, đặt tên nước riêng, đặt niên hiệu được các nhà nho xưa xem như ông là người mở ra nền chính thống cho chế độ phong kiến trung ương tập quyền ở Việt Nam.

Với truyền thống đạo lý Uống nước nhớ nguồn, trong những năm qua Đảng, Nhà nước và nhân dân ta đã hết sức quan tâm bảo tồn, tôn tạo, đầu tư xây dựng khu di tích lịch sử Động Hoa Lư. Những năm gần đây, động Hoa Lư được đầu tư tôn tạo với quy mô lớn, khang trang. Phía bên ngoài động là cổng đá, bến đỗ xe cho khách thập phương, vượt qua quèn đá gồm 240 bậc uốn lượn thành 9 khúc (hình rồng, tượng trưng cho cho uy quyền của bậc đế vương). Ở vách đá gần quèn ra vào động có tấm bia: “Tôn tạo động Hoa Lư sử thạch bi” dựng năm Đức Long thứ 2 (1630) nói về việc tu sửa đền Thung Lau. Khu di tích lịch sử Động Hoa Lư đã vinh dự được đón các đoàn đại biểu các cấp và các địa phương, các nhà nghiên cứu lịch sử văn hóa, cùng nhiều đoàn khách trong nước và quốc tế đã về dâng hương bái yết Vua cha.

Chúng ta tin tưởng chắc chắn rằng Lễ hội Động Hoa Lư, sẽ trở thành một lễ hội lịch sử văn hóa tiêu biểu, ngày càng được tổ chức trang trọng, ấn tượng với quy mô không chỉ ở cấp địa phương. Đây là nơi hội tụ tinh hoa và tỏa sáng, là biểu tượng cao đẹp nhất về giá trị lịch sử và văn hóa, mỗi tấc đất, ngọn núi, dòng sông nơi đây đều gắn liền với lịch sử dựng nước, giữ nước của dân tộc, gắn liền với các bậc tiên đế, tiền nhân.

Vinh dự và tự hào được đóng góp một phần nhỏ trong việc trực tiếp phụng thờ các bậc Tiên đế, tiền nhân của dân tộc, Đảng bộ và nhân dân Gia Hưng đã, đang và sẽ tiếp tục đem hết sức mình chăm lo, gìn giữ, tôn tạo khu di tích, tổ chức tốt các hoạt động lễ hội, du lịch để khu Di tích xứng đáng với tầm vóc lịch sử khu di tích cấp quốc gia, là nơi phụng thờ các bậc Tiên đế, các bậc tiền nhân, đồng thời là nơi giáo dục truyền thống lịch sử cho lớp lớp các thế hệ tương lai.